یورو نیوز: مریخ‌نورد «کنجکاوی» ناسا موفق شده بزرگ‌ترین ترکیبات آلی کشف‌شده در مریخ را شناسایی کند؛ یافته‌ای که باعث شده بار دیگر این سوال مطرح شود که آیا میلیاردها سال پیش در این سیاره حیات وجود داشته است؟
این ترکیبات در نمونه سنگی به‌دست آمده از «یِلونایف بای» کشف شده‌اند؛ منطقه‌ای که زمانی دریاچه‌ای باستانی در مریخ بوده و تمام عناصر مورد نیاز برای شکل‌گیری حیات را در دوران گرم‌تر و مرطوب‌تر این سیاره در خود داشته است. قدمت این سنگ به ۳.۷ میلیارد سال پیش بازمی‌گردد.
آزمایش‌های انجام‌شده نشان داده که این سنگ حاوی آلکان‌های زنجیره‌بلند است؛ مولکول‌های آلی که تصور می‌شود بقایای اسیدهای چرب باشند.هرچند این ترکیبات می‌توانند از طریق واکنش‌های شیمیایی غیرزیستی هم ساخته شوند، اما نکته‌ی قابل توجه این است که همین ترکیبات در غشای سلولی همه موجودات زنده روی زمین هم دیده می‌شوند.
با این حال پژوهشگران نمی‌گویند که این یافته نشانه‌ای قطعی از وجود حیات در مریخ است. آن‌ها خاطرنشان شدند که هنوز مدرک کافی برای چنین ادعایی در دست ندارند اما یکی از کارشناسان این ترکیبات را بهترین شانس برای شناسایی بقایای احتمالی حیات در مریخ دانسته است.
دکتر کارولین فریسینت، شیمی‌دان تحلیلی و سرپرست این پژوهش از آزمایشگاه مشاهدات فضایی و جوی در نزدیکی پاریس، می‌گوید: «این مولکول‌ها می‌توانند منشا زیستی یا شیمیایی داشته باشند. اگر این ترکیبات واقعا اسیدهای چرب زنجیره‌بلند باشند یکی از فرضیه‌ها این است که این ترکیبات حاصل تجزیه غشای سلول‌هایی باشند که ۳.۷ میلیارد سال پیش در مریخ وجود داشته‌اند.»
مریخ‌نورد «کنجکاوی» از زمان فرودش در دهانه‌ی گیل (Gale Crater) در سال ۲۰۱۲، بیش از ۳۲ کیلومتر در سطح مریخ حرکت کرده است. شش سال پس از آغاز ماموریت، این ربات در سنگ‌های گِلی باستانی نشانه‌هایی از مواد آلی پیدا کرد اما آن مولکول‌ها نسبتا کوتاه‌زنجیره بودند.
آزمایش‌هایی که روی زمین انجام شد، نشان داده که نمونه سنگ مریخی که «کامبرلند» نام دارد، احتمالا حاوی اسیدهای کربوکسیلیک یا همان اسیدهای چرب بوده که در فرآیند حرارت‌دهی به آلکان تبدیل شده‌اند.
پژوهشگران در مجله‌ی «مقالات آکادمی ملی علوم آمریکا» نوشتند: «هرچند این اسیدها می‌توانند از فرآیندهای غیرزیستی نیز به‌وجود آیند اما این ترکیبات در زمین تقریبا همیشه در فرایندهای زیستی تولید می‌شوند و ممکن است در مریخ نیز نقش مشابهی داشته باشند.»
اسیدهای چربی که توسط موجودات زنده بر روی زمین ساخته می‌شوند، معمولا تعداد زوجی از اتم‌های کربن دارند، زیرا آنزیم‌ها در هر مرحله، دو اتم کربن به زنجیره اضافه می‌کنند. در ترکیبات یافت‌شده در مریخ نیز نشانه‌هایی از همین الگو دیده شده است.
این کشف نشان می‌دهد حتی اگر هم این ترکیبات نشانه‌ای از حیات نباشند، دست‌کم می‌توانند مدارکی باشند از اینکه ردپای ترکیبات آلی برای میلیاردها سال در سنگ‌های مریخ باقی می‌ماند. همین نکته امیدها برای کشف بقایای احتمالی حیات در مریخ را تقویت می‌کند.
اما حالا پرسش اصلی این است که گام بعدی چه باید باشد؟ مریخ‌نورد کنجکاوی یک نمونه‌ی دیگر از همین سنگ را نیز با خود حمل می‌کند و دانشمندان می‌خواهند آن را برای کشف ترکیبات آلی زنجیره‌بلند دیگر بررسی کنند؛ ترکیباتی که شاید نشانه‌های بیشتری از اسیدهای چرب با تعداد زوج اتم کربن در خود داشته باشند. ولی حتی اگر چنین شواهدی هم به‌دست آید، باز هم نمی‌توان نتیجه قطعی گرفت.
پروفسور جان آیلر، زمین‌شناس و شیمی‌دان از مؤسسه فناوری کالیفرنیا می‌گوید بررسی ایزوتوپ‌های کربن و هیدروژن در این ترکیبات آلی می‌تواند منشا آن‌ها را مشخص کند. اما چنین آزمایش‌هایی تنها در چند آزمایشگاه محدود روی زمین امکان‌پذیر است و تجهیزات مورد نیاز برای این کار هنوز در مریخ وجود ندارد. او می‌گوید: «در حال حاضر، هیچ راه معقولی برای انجام این اندازه‌گیری‌ها با ابزارهای موجود در مریخ وجود ندارد.» و برای این کار باید در ماموریتی نمونه‌ها از مریخ به زمین آورده شوند.
آیلر می‌گوید: «یافته‌های این مقاله، بهترین امید ما تاکنون برای شناسایی بقایای حیات در مریخ هستند. اما برای رسیدن به قطعیت، باید این نمونه‌ها را به زمین بیاوریم.»
رکورد طولانی‌ترین سفر به فضا تاکنون ۴۳۷ روز است، اما اقامت طولانی در مدار زمین می‌تواند بدن یک فضانورد را به شکل‌های شگفت‌آوری تغییر دهد. اقامت می‌تواند از جمله بر عضلات، مغز و حتی باکتری‌های روده فضانورد تاثیر بگذارد. بدون کشش مداوم جاذبه بر اندام‌های ما، توده عضلانی و استخوانی به سرعت در فضا شروع به تحلیل رفتن می‌کند. عضلاتی که بیشترین تاثیر را می‌پذیرند، عضلاتی هستند که به حفظ وضعیت بدن کمک می‌کنند، مانند عضلات کمر، گردن، ساق پا و چهارسر ران. در شرایط بی‌وزنی، این عضلات دیگر نیازی به فعالیت شدید ندارند و شروع به تحلیل رفتن می‌کنند.
