سرویس تاریخ «انتخاب»:محمد یگانه،یکی از چهره‌های مطرح اقتصادی قبل از انقلاب بود.حضور او در زمان افزایش درآمد‌های نفتی و توسعه نامتوازن کشور در کنار تضاد با سازمان برنامه،باعث شکل گیری تجربه و خاطرات جالبی شده است . «انتخاب» در چند قسمت، بخش هفتم و هشتم مصاحبه‌ی محمد یگانه با تاریخ شفاهی هاروارد در گفتگو با ضیا صدیقی را منتشر می‌کند:
(لازم به ذکر است که درهم ریختگی برخی از جملات ناشی از گفتگوی شفاهی یگانه با مصاحبه کننده است. تا حد عدم مداخله‌ی مستقیم در متن، برخی از مشکلات متنی اصلاح شده است.)
شب سفیر شوروی آمد پیش من و در آن موقع شروع کرد سؤالاتی را کردن که برای من تعجب‌آور بود. این بود که چطور شد که آقای عالیخانی رفت کنار بلافاصله بعد از اینکه از مسکو برگشت و این آقای انصاری آمد؟
من به ایشان گفتم، خود آقای عالیخانی رفتند استعفـــــــا کردند از مقام خودشان گرفتاری‌هایی داشتند و غیره مسائل خصوصی بوده. بعد پرسیدند چطور این شخص را آوردند؟ دولت ایران آیا نمی‌داند این کیست؟ گفتم من اطلاع ندارم. گفتند تعجب‌آور است ایشان در لیست حقوق بگیران سیا وجود داشـت چطور ممکن است دولت ایران از آن اطلاع نداشته باشد؟ من گفتم " من هیچگونه اطلاعی از آن ندارم " بعد از من پرسیدند خوب، روابط ایران با شوروی چه می‌شود با این ترتیب؟
پاسخ من این بود که بنظر من در اینجا چون تصمیم گیرنده اصلی در این کشور شاه است و ایشان این کار‌ها را نظارت می‌کنند به خصوص با اهمیتی که رابطه شوروی و ایران برای ایشان دارد و ایشان هم سر کار خودشان هستند و خیلی بعید بنظر می‌رسد که این تغییرات لطمه‌ای بزند به روابط بین این دو کشور این پاسخ من بود پاسخ‌های خیلی سیاسی یا اداری یا هرچه که شما تلقی بکنید در چنین شرایطی که می‌توانستم به ایشان بدهم و بلافاصله هم گزارش خودم را در این مورد به دربار فرستادم که بنظر شاه هم برسد که نگرانی این شوروی‌ها را هم نشان بدهد که این‌ها یک مسائلی دارند نگران هستند و غیره.
از اینکه بگذریم دیگر من تماس نزدیکی با وزارت اقتصاد نداشتم تا اینکه تقریباً در حدود یک سال ونیم یا دوسال بعد از آن من از ایران خارج شدم یعنی قبلاً از وزارت آبادانی و مسکن استعفا کردم و بعد مشاور نخست وزیر شدم و بعد از آن هم رفتم به بانک جهانی به هیئت مدیره بانک جهانی. در این موقع من دعوت نامه‌ای داشتم از سازمان ملل متحد برای تهیه یک گزارشی در مورد گاز طبیعی و امکانات استفاده بین کشور‌های درحال توسعه از این گاز و یک سمیناری بنا بود در شوروی تشکیل بشود و من یکی از کارشناسانی بودم که دعوت شده بودم بروم در آنجا برای مدعوین صحبت بکنم، از کشور‌های مختلف افرادی آمــــــــــــاده بودند. قبول هم کرده بودم رفتم مسکو و در حالی که در مسکو بودم آن دستگاهی که مسئول همکاری با کشور‌های در حال توسعه است یا با کشور‌های خارجی است این‌ها را ما قبلاً می‌شناختیم آقای کولییف و شمائوسکی و غیره و فلان. این‌ها اطلاع پیدا کرده بودند که من در مسکو هستم با وجود اینکه از دولت ایران هم خارج شده بودم عضو دولت نبودم در آنجا به من پیغام دادند که می‌خواهند مرا ببینندو دعوت کردند روزی با هم باشیم.
من هم بلافاصله به سفیر ایران که نمی‌خواستم ایشان را هم ببینم در آنجا ولی چون این‌ها دعوت کرده بودند با سفیر ایران تماس گرفتند در آن موقع آقای امیرتیمور بودند در مسکو بنظرم سال ۱۹۷۲ بود.
یا ۷۱ ببخشید ۷۱ بود. که بله همچین دعوتی از من شده آیا می‌توانم ملاقات بکنم که این‌ها را یا ایرادی هست؟ اگر ملاقات کردم مطالبی دارید؟ ایشان ممکن است مطالبی را مطرح بکنند من چه می‌توانم بگویم این‌ها خلاصه یک briefing می‌خواستم ببینم سیاست‌های ایران چیست و روابطشان چه شده در عرض این دو سال اخیر و غیره، تا در جریان باشم. ایشان هم مرا brief کامل کردند و گفتند، اشکال هم وجود ندارد حتماً " هم این کار را بکنید. و من ملاقاتشان کردم.
این ملاقاتمان دو سه ساعت طول کشید و بیشتر حرفشان نگرانی هایی بود که داشتند. می‌گفتند که ما از موقعی که این شخص آقای انصاری سر کار آمده، ما گرفتاری‌های زیادی پیدا کردیم درباره اجـرا طرح هایی که بین سران دو کشور توافق شده بود. حالا دیگر به حد آخر خودش رسیده می‌خواستیم نظر شما را بخواهیم که ما چه کار می‌توانیم بکنیم. مسئله برای من تعجب‌آور بود به ایشان هم گفتم که من خیلی متأسفم که همچین نظری را از من می‌خواهید آمده رأی برای اینکه من یک نفر ایرانی هستم و چطور ممکن است به شما نظری بدهم در این باره در هر حال ولی خوب این‌ها اصرار کردند و من گفتم نظر خودتان چیست؟ می‌خواهید چه کار کنید؟ " نظر خودشان را گفتند که " ما می‌خواهیم در عالیترین مقامات شکایت خودمان را ببریم پیش شاه
س - پیش شاه؟
ج - بله، یعنی مسأله را بکشند به عالیترین مقامات
س - بله، بله
سؤال کرد از اوضاع و احوال که چرا این کار‌ها به وسیله سازمان برنامه یا دولت آن موقع من رئیس سازمان برنامه بودم، انجام می‌گیرد؟ یا چرا این اسلحه‌ها به این میزان خریداری می‌شود و غیره؟ همان مسائلی که داشتند شروع کرد همه‌اش را به عنوان یک وزیر دولت سؤال کردن؛ و بعد در آنجا البته به صورت خیلی بی طرفانه سعی کردم مسائل مطرح بشود و توضیحات لازم به ایشان داده بشود و از قضا برای من خیلی جالب بود که ایشان در بعضی موارد قانع می‌شدند که بله ما اطلاع نداشتیم که همچین سابقه‌ای اینست.
