علی صادقی همدانی، دانش آموختهی دکترای اقتصاد: آقای دکتر رسول بخشی دستجردی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی و عضو هیأت علمی دانشگاه اصفهان که طبع شوخی دارد و به رویکرد جریان اصلی علم اقتصاد باوری ندارد، پس از اظهار نظر جنجالی در خصوص «قدرت ایستادگی ریال ایران در برابر دلار» در تازهترین اظهار نظر گفته است «ما میتوانیم به ابرقدرت اقتصادی جهان تبدیل شویم». گرچه رسول بخشی شوخی کرده است، اما من نمیدانم ما چگونه میخواهیم به ابرقدرت اقتصادی جهان تبدیل شویم وقتی هنوز پس از چهار دهه نتوانستهایم تورم دو رقمی را تک رقمی کنیم. آن هم در حالی که غیر از چند کشور انگشت شمار همه کشورهای دنیا تورم تک رقمی دارند. وقتی قطعی برق به فصول سرد سال کشیده است و وقتی به عنوان دومین کشور دارنده ذخایر گازی دنیا با ناترازی گاز مواجه هستیم. شاید بهتر بود بخشی میگفت «ما استاد نفرین منابع هستیم». یا اینکه «ما استاد تبدیل فرصتها به چالش هستیم».
پیش از این او گفته بود برای ادعای خود در خصوص «قدرتمندتر بودن ریال ایران از دلار» اثبات دقیق ریاضی دارد که تا این لحظه آن را منتشر نکرده است. پرسش اساسی که ذهن من را به خود مشغول کرده است این است که شیوههایی که برای پیمودن پلههای ترقی در جامعه ما بوجود آمده چقدر تنزل پیدا کرده و چقدر میتواند نظام حل مسائل کشور را تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان یک دانش آموخته دکترای اقتصاد فکر نمیکنم شوخی با اقتصاد ملی و معیشت مردم در شأن یک فرد دانشگاهی و سیاسیباز مانند آقای بخشی دستجردی باشد.
قطعاً اظهار نظرات عجیب مانند این نه اولین مورد بوده و نه آخرین مورد خواهد بود. همانطور که نه چارلی چاپلین اولین کمدین معروفیست که به یاد داریم و نه مهران مدیری آخرین مورد آن. آری، ستارگان طنز ایران نه تنها در ساحت هنر بلکه در ساحت علم اقتصاد هم خیره کننده میدرخشند. بسیار تعجب میکنم از کارگردانان باهوش ایرانی که استعدادهای کمدی اقتصاد ایران را نمیبینند. چه بسیار درآمدها که میتوان از ساخت فیلمهای طنز اقتصادی این کمدینها خلق کرد. سینماگران ایرانی! اگر در پی درآمدهای میلیارد دلاری هستید سری به استعدادهای کمدی اقتصاد ایران بزنید که تصورات طنز آنها میلیاردها دلار به کشور و مردم ضربه وارد میکند. منصف باشیم: مثلاً آیا دلار ۴۲۰۰ تومنی سوژه با مزهای نیست؟ یک ایده بامزه اقتصادی که هم میلیاردها دلار به کشور لطمه وارد کرد و هم خیلیها را با رانت از فرش به عرش برد. دلار ۲۸۵۰۰ چطور؟ آیا زندگی شغلی خاوری مدیر اسبق بانک ملی سوژه جذابی نیست؟ البته به دلیل تغییر چهره او بعد از خروج از کشور شاید لازم باشد دو بازیگر استخدام کنید.
اگر از من میپرسید بخشی تقصیری ندارد. او تنها پلههای ترقی را از «حجت الله عبدالملکی» کپیبرداری کرد. عبدالملکی هم با همین شوخیها شوخی-شوخی وزیر کار شد. روانشناسان خوب میدانند: شوخی کردن نشانه هوش بالای اجتماعی افراد است. عبدالملکی به شوخی گفت با یک میلیون تومن کار ایجاد میکنم و وزیر کار شد. خب چه دلیلی دارد وقتی بخشی به شوخی میگوید «ما میتوانیم ابرقدرت اقتصادی جهان شویم»، وزیر اقتصاد یا حتی رئیس جمهور نشود؟! زیبا نیست؟! ما با طبقهای از اقتصادانان باهوش! مواجه هستیم که روش ترقی و موفقیت را خوب آموختهاند. از کجا؟ نمیدانم.
میدانم به چه چیزی فکر میکنید. حتما میپرسید روش ترقی چیست؟ من اگر روش ترقی را میدانستم که الان وضعم این نبود. پس پاسخ من را جدی نگیرید: « تا میتوانید قدرت اقتصادی کشورهای غربی را کوچکنمایی کنید و ایرادات مدیریتی اقتصاد ایران را در سایه منابع خدادادی و زیرزمینی کشور پنهان کنید». «قدری اخم کنید و موضع خصمانه نسبت به غرب چاشنی کنید». خواهید دید یک دست نامرئی کمک میکند که موفقیت و ترقی خود به خود سراغ شما بیاید. مثال؟ مثلا بگویید همه بحرانهای اقتصادی کشور ما مانند فقر، ناترازی برق، ناترازی گاز، ناترازی آب، ناترازی بانکی، تورم دو رقمی بلندمدت و اختلاف طبقاتی همگی تقصیر دشمنان است. به من اطمینان کنید دست نامرئی پیدایش میشود. نوید ترقی و موفقیت میدهد. مشکلات را به دشمنان غربی منتسب کنید و نوید آیندهی درخشانی را بدهید که تا سی سال آینده فرا خواهد رسید. کی به کیه؟! تا سی سال آینده چه کسی به خاطر دارد شما چه وعدهای دادهاید؟! حتما میدانید که مردم زود فراموش میکنند. مثلا چه کسی به خاطر دارد عبدالملکی گفت «ما میتوانیم در بلندمدت جز سه قدرت اقتصادی اول دنیا بشیم.» در حالیکه الان توان تامین برق و گازمان را هم نداریم.
جان مینارد کینز یکی از نوابغ اقتصاد بشر گفته «در بلندمدت همهی ما مردهایم». عبدالملکی باهوش نشان داده این صحبت جان مینارد کینز را خیلی خوب متوجه شده.
یادتان باشد «در بلندمدت همهی ما مردهایم»، پس وعدههای بزرگ و بلندمدت بدهید. کمی اخم چاشنی کنید و همه مشکلات را به واژه دشمن منتسب کنید. خواهید دید دست نامرئی موفقیت یاریتان خواهد داد.