از این بدتر نمی‌شد. دیدار ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، از کاخ سفید در روز جمعه، دهم اسفند، به طور بالقوه میتوانست پربار باشد.
دیدار زلنسکی با دونالد ترامپ در اتاق بیضی کاخ سفید میتوانست با امضای قرارداد منابع معدنی به پایان برسد که دست‌کم روی کاغذ این توان را داشت که دو دولت را بار دیگر به یکدیگر پیوند بزند، و به رئیس‌جمهور آمریکا برای دفاع از اوکراین در برابر تهاجم روسیه انگیزهٔ بیشتری بدهد.
دیدار آن‌ها میتوانست دست‌کم تا حدی این مسئله را روشن کند که واشینگتن تا کجا حاضر است به کی‌یف ضمانت امنیتی بدهد تا کی‌یف به سوی صلح با روسیه قدم بردارد.
حتی اگر این اتفاقات هم نمی‌افتاد، دیدار این دو میتوانست در پایان چندین روز پرتنش که زلنسکی گفت ترامپ در «حباب اطلاعات سوء» از طرف روسیه گرفتار شده و ترامپ زلنسکی را «دیکتاتور» خواند، قدری آرامش به رابطهٔ دو رهبر تزریق کند.
اما این‌طور نشد. از این بدتر نمی‌شد. دیداری مهم میان رؤسای جمهور آمریکا و اوکراین، پس از جدال لفظی آن‌ها در دفتر کار رئیس‌جمهور آمریکا نیمه‌تمام ماند، و چندین رسانه خبر داده‌اند رئیس‌جمهور اوکراین روز جمعه کاخ سفید را زودهنگام و بدون امضای توافق بهره‌برداری از منابع معدنی اوکراین و برگزاری کنفرانس خبری بعد از آن ترک کرده است.
در اینجا به چهار نتیجه احتمالی این دیدار فاجعه‌بار می‌پردازیم:
آسیب ناشی از این تنش می‌تواند شدید باشد
قرارداد مواد معدنی که دو رئیس‌جمهور قرار بود امضا کنند، به‌گفتهٔ بسیاری از تحلیل‌گران، در این برهه بیشتر میتوانست ارزش و معنای نمادین داشته باشد: دادن فرصتی به هر دو برای نمایش پیروزی دیپلماتیک در میدان مذاکره، و دادن راهی به دولت ترامپ برای توجیه کمک‌های گذشته و احتمالاً آینده به اوکراین.
دونالد ترامپ پیش‌نویس قرارداد را گامی مهم در راه دستیابی به صلح در اوکراین خوانده بود؛ بنابراین این‌که قرارداد اصلاً امضا شود و چه زمانی امضا شود، به احتمال زیاد نشان خواهد داد که آیا کی‌یف و واشینگتن از این پس خواهند توانست برای رسیدن به آتش‌بس یا صلح با روسیه با هم کار کنند یا خیر.
اما شاید هم کار به همین جا ختم نشود. دیدار پس از آن رخ داد که ظاهراً سروصدای یک هفته تبادل انتقادِ دو رهبر از یکدیگر خوابیده بود و همه انتظار داشتند که دیدار در آرامش به پایان برسد.
یک روز پیش از دیدار، ترامپ به خبرنگارها گفته بود: «من بهش گفتم دیکتاتور؟ باورم نمی‌شود!»
همزمان نباید فراموش کرد که هر اتفاقی هم که در اتاق بیضی کاخ سفید افتاده باشد، تمایل یا شاید باید گفت نیازِ زلنسکی به تضمین کمک‌های آمریکا در آینده و گرفتن ضمانت امنیتی از واشینگتن هنوز برطرف نشده است.
بنابراین هنوز این احتمال، هرچند اندک، هست که شکاف میان دو طرف ترمیم شود.
از زمان بازگشت ترامپ به کاخ سفید، روابط ایالات متحده با اتحادیه اروپا هم بدون تنش نبوده است. اختلاف دو طرف بیش از همه بر سر بهترین راه برخورد با مسکو در زمینه جنگ اوکراین است و همین طور بر سر مسائلی چون تجارت و تعرفه‌ها و ارزش‌های حکومت دموکراسی لیبرال.
دعوای زلنسکی با ونس و ترامپ در کاخ سفید در حالی بالا گرفت که در همان هفته امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، و کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، نیز به دیدار ترامپ رفته بودند تا شاید از زمینه‌های این اختلاف بکاهند و راه را برای زلنسکی هموارتر کنند.
حال ممکن است به جای کمتر شدن زمینه اختلاف اتفاقی معکوس بیفتد و وحدت اروپا و آمریکا آسیب ببیند، به‌ویژه آن که در پی تنش در دفتر کار رئیس جمهور آمریکا، رهبران اروپایی در تماس با زلنسکی با او اعلام همبستگی کردند.
ولودیمیر زلنسکی و رهبران اروپا از «صلح عادلانه و پایدار» حرف می‌زنند؛ صلحی که به تفوق روسیه و تضعیف اوکراین نینجامد و کی‌یف را در برابر حملات آیندهٔ روسیه آسیب‌پذیر رها نکند.
وقتی دونالد ترامپ سه هفته پیش یک‌باره از تماس تلفنی ۹۰ دقیقه‌ای با ولادیمیر پوتین خبر داد و کمتر از یک هفته بعد هیئتی را برای دیدار با نمایندگان روسیه به ریاض فرستاد، این نگرانی به جان اوکراین و اتحادیه اروپا افتاد که مبادا صلحی نامطلوب به کی‌یف تحمیل شود.
دیدار روز جمعهٔ زلنسکی با ترامپ قرار بود از این نگرانی‌ها بکاهد، و زلنسکی به‌درستی فکر می‌کرد که مهم است که ترامپ پیش از دیدار با پوتین با او قرار ملاقات دارد. اما شد آن چه نباید می‌شد و اتفاقی افتاد که می‌تواند بار دیگر به نگرانی در اروپا دامن بزند.
زلنسکی تأکید داشت: رابطه ما با رئیس‌جمهور آمریکا فراتر از دو رهبر است؛ این یک پیوند تاریخی و مستحکم بین ملت‌های ماست. به همین دلیل است که من همیشه سخنانم را با قدردانی از سوی ملت ما به ملت آمریکا آغاز می‌کنم.
