صادرات فرش می‌تواند یکی از راه‌های کسب درآمد دلاری برای کشور باشد اما یک عضو اتاق بازرگانی می گوید که صادرات فرش پس از آخرین سال برجام به طرز چشمگیری کاهش یافته است.
مرتضی حاجی آقامیری، رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی اتاق بازرگانی ایران، درباره میزان تولید فرش دستباف ایرانی به «انتخاب» گفت: من اطلاعی از تولید فرش ماشینی ندارم چون فرش ماشینی و دستی دو دنیا متفاوت هستند. متأسفانه به دلیل گستردگی که در سطح کشور و تمام مناطق داریم، نمی‌توانیم آمار دقیقی از تولید داشته باشیم. مرکز ملی فرش آمار تولید را به شکل حدودی با متغیر‌هایی مانند مواد اولیه و ظرفیت اسمی واحد‌های مجوزدار، اعلام می‌کند. معمولاً هر سال این رقم رو به افزایش است در حالیکه صادرات ما به شدت در حال کاهش است. وقتی شرایط صادراتی ما این چنین است، چگونه تولید افزایش یافته است؟ سال 1400 گفته‌اند 3.3 میلیون متر مربع تولید فرش داشتیم، در سال 1402،3.9 میلیون مترمربع تولید داشتیم که 11 درصد رشد را نشان می‌دهد و در آمار 4 ماهه سال 1403، افزایش تولید اعلام کرده بودند اما من خیلی به این آمار اعتماد ندارم. مرکز ملی فرش سه ماه است که رئیس ندارد و طبیعتا کسی هم نیست آمار بدهد.
وی درباره کاهش میزان صادرات فرش ایرانی بیان کرد: صادرات از سال 1396 که آخرین سال قبل از خروج آمریکا از برجام است، 426 میلیون دلار صادرات داشتیم. در سال 1400 به زیر 100 میلیون دلار رسیدیم و این شیب تند در سال 1402 به 37 میلیون دلار رسیده است. یعنی صادرات ما نسبت به سال 96، نزدیک 90 درصد افت کرده است. در حال حاضر ژاپن، امارات، آلمان، انگلستان و پاکستان خریداران فرش ایران هستند. پاکستان فرش‌هایی را که امکان صادرات مجدد دارد را می‌خرد و با عوض کردن اسناد آن، فرش را به آمریکا می‌فرستند. 44 درصد صادرات فرش جهان به آمریکاست که ایران هیچ سهمی در آن ندارد. بعد از نفت، فرش ایرانی تحریم است.
وی درباره فروش فرش ایرانی با نام کشور‌های دیگر گفت: فرش ایرانی مقدار بسیار کمی در دست بافته‌های مدرن ما که از روی طرح و نقش و رنگ قابل تشخیص نیست، امکان این را دارند که با نام پاکستان صادر شوند؛ در سایر موارد ارزیاب‌های آمریکایی به فرش ایرانی مسلط هستند و فرش نمی‌تواند صادر شود. تعداد خیلی محدودی از فرش‌های ایرانی به این شکل صادر می‌شود. هندی‌ها از طرح و نقش و اسم مناطق ما استفاده می‌کنند اما نمی‌گویند این فرش ایرانی است، بلکه می‌گویند این فرش بختیاری هندی است.
او افزود: به دلیل اینکه فرش دستیباف در مناطق مختلف ایران وجود دارد و سبک‌های مختلف آن توسط اقوام مختلف بافته می‌شود، نمی‌توان برای آن یک هزینه دقیق محاسبه کرد. در قم و اصفهان که فرش‌های نفیس و ریزبافت تولید می‌کنند و یا بافنده‌های قشقایی یا بلوچ و کردستان، هزینه‌ها متفاوت‌اند. هزینه بافت فرش در سال‌های اخیر سیر صعودی داشته است. قالیباف‌ها از بیمه هم محروم هستند و دولت قانون بیمه قالیبافان را اجرا نمی‌کند.
حاجی آقامیری درباره قیمت فرش دستباف ایرانی گفت: ما از فرش ارزان قیمت متری 2 میلیون داریم، تا فرش‌هایی که به متری 800 میلیون تومان می‌رسند و مربوط به قم هستند. تفاوت‌ها در تکنیک بافت و مواد اولیه است. فرشی که تمام ابریشم است مسلماً مواد اولیه گران‌تری دارد. فرش ریزبافت‌تر اجرت بافت آن قابل مقایسه با فرش‌های دیگر نیست. فرش شهری با عشایری از نظر روش تولید متفاوت هستند.
رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی اتاق بازرگانی ایران گفت: امروز بازار جهانی فرش در اختیار هندوستان قرار دارد و هندی‌ها توانسته‌اند امریکا را به عنوان بازاری که مقصد ۴۴ درصد صادرات فرش جهان است در اختیار بگیرند. در این شرایط ارزش صادرات فرش ایران از ۴۲۶ میلیون دلار در سال ۱۳۹۶ به کمتر از ۴۰ میلیون دلار در سال ۱۴۰۲ سقوط کرده است.
